سبد خرید شما خالی است.
وبلاگ شخصی
آلودگی بصری ، تخریب گر چهره کلان‌شهرها!
۲۷
دی
دی
چند روز پیش (۲۴ دی ماه)، در خبرگزاری نصرنیوز، مطلبی از زبان جناب آقای مهندس امجدی، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری تبریز در خصوص طرح سامان‌دهی به جانمایی رسانه‌های تبلیغات محیطی تبریز منتشر شد. ـ متن خبر را می توانید اینجا مطالعه کنید ـ ضمن سپاس از تک تک دوستانم در نصرنیوز که به‌واقع نگاه صریح رسانه را معنی کرده‌اند، در این فرصت با رعایت ایجاز و اختصار، نکاتی چند در خصوص تبلیغات محیطی، با خوانندگان محترم درمیان می‌گذارم. امید است رسیدن این دیدگاه به دست مسئولان امر، راهی برای اثرگذاری آن در چهره شهر تبریز و سایر کلان‌شهر بگشاید.
۱ـ آلودگی بصری چست؟ آلوگی بصری که ممکن است برخی به غلط آن را مختص کشور ما و یا جوامعی مشابه ایران تصور کنند، زاده ذات شهرت طلب انسان می‌باشد. تلاش برای دیده‌شدن به هر نحو و به دور از هرگونه اصول، منجر شده‌است انسان‌ها این اجازه را برای خود محفوظ بدانند که در هرجا و هر فرصتی، می‌توانند در معرض دید قرار گیرند. این تلاش سامان نیافته و کنترل نشده، منجر شده‌است که گونه‌ای از نابسامانی در چهره محیط زندگی انسان دیده‌شود. این پدیده که اغلب در کلان شهره‌ها و در محل‌های پرتردد بیشتر نمود می‌یابد، آلودگی بصری نامیده می‌شود و تقریباً می‌توان گفت پدیده‌ای فراگیر است و در تمامی کشورهای جهان چشم آزاری می‌کند.
۲ـ منبع آلودگی های بصری در شهرهای ایران چیست؟ همان‌گونه که در بخش پیشین اشاره‌شد، اصلی‌ترین ریشه آلودگی‌های بصری را باید در تلاش انسان‌ها برای رساندن پیام خود به گوش دیگران دانست. حال این پیام می تواند از سوی یک کسب و کار با هدف فروش صادر شود، یا یک کاندیدا با هدف جهت دهی به افکار عمومی و جمع آوری آراء آن را ایجاد نماید. اما در کل می‌توان منابع زیر را به عنوان اصلی‌ترین تولید کنندگان آلودگی بصری طبقه بندی نمود:
ـ رسانه های دائمی و موقت سطح شهر اعم از بیلبوردها، لمپست‌ها و بنرهای نصب شده بر روی سازه‌های موقت ـ تلویزیون‌های بزرگ شهری ـ تلاش ارگان‌های دولتی برای فرهنگ‌سازی ـ پیامهای عمومی در مناسبت‌های مختلف که توسط ارگانها و نهادهای مختلف صادر می‌شود و به‌صورت بنر در سطح شهر دیده می‌شود ـ پیامهای تبریک و تسلیت که در سطح شهر در معرض دید عموم قرار می گیرند ـ سردر فروشگاه‌ها و امکان عمومی ـ اماکن عمومی کوچک پخش شده در سطح شهر مانند ایستگاه‌های اتوبوس، دکه‌های روزنامه فروشی و … ـ دیوارنویسی‌ها و تصاویری که بر روی دیوارها نقاشی می‌شود ـ اقداماتی که در مناسبت‌ها با هدف زیباسازی از سوی شهرداری انجام می‌گیرد مانند ساخت سفره هفت‌سین و … در تقاطع ها ـ تابلوهای راهنمای شهری ـ نمای ساختمان‌های شخصی و دولتی ـ اعلامیه‌های ترحیم و پُسترهای تبلیغاتی نصب شده بر روی دیوارهای شهر
۳ـ چه عواملی موارد یاد شده را به منبع آلودگی بصری تبدیل می نماید؟ در اندک مواردی، شاهد هستیم که این برخی اقدامات در حوزه رفتارهای بصری در سطح کلان شهرها، نه تنها منبع آلودگی نیستند، بلکه بر زیبایی شهر افزوده‌اند، اما با نهایت تأسف باید پذیرفت که تعداد این موارد بسیار اندک می‌باشد. عواملی را که منجر می شود پدیده‌ای به نام آلودگی بصری به وجود آید، می‌تواند چنین برشمرد:
ـ جا نمایی ناصحیح در اغلب موارد، جانمایی‌هایی که برای تک تک موارد بر شمرده شده در بخش پیشین می‌بینیم، ناصحیح می‌باشد. بسیاری از جانمایی‌ها به این علت ناصحیح هستند که انتخاب محل کارگزاری برای آنها، حاصل کار کارشناسی نمی‌باشد. در اغلب موارد، جانمایی چنان ناصحیح است که معمولاً پیام با المان دیگری مانند درخت یا تیر چراغ برق و … ماسکه می شود.
ـ عدم رعایت اصول متن نویسی در بسیاری از موارد، دیده می‌شود که در تبلیغات محیطی، از متن‌های طولانی، نوشته‌های ریز و جملاتی استفاده می شود که حتی خواننده حوصله مطالعه‌ی آنها در رسانه‌های چاپی یا بر روی وب سایت را نیز ندارد. اغلب کسب و کارهایی که با قصد افزایش فروش به تبلیغات محیطی روی می‌آورند، فراموش می‌کنند که در تبلیغات محیطی، مخاطب تنها چند ثانیه فرصت کسب آگاهی دارد و این چند ثانیه، جای ارائه جملات و متن‌های طولانی نیست.
ـ استفاده از تصاویر نازیبا باز هم با نادیده گرفتن اندک استثناها، می‌توان گفت در اغلب موارد، عکس‌هایی که در فرصت ارتباطات از طریق رسانه‌های مختلف محیطی به کار گرفته می‌شود، از جذابیت برای مخاطب تهی هستند.
ـ استفاده از طرح‌های گرافیکی ناکارآمد همانند معضلی که در استفاده از تصاویر نازیبا بیان‌شد، در اغلب موراد، طرح‌های گرافیکی به کار گرفته‌شده در پیام رسانی‌های محیطی، تاثیر لازم را بر روی مخاطب ندارند. از همین رو، ضمن هدر دادن سرمایه‌ها، منبعی برای زشت دیده‌شدن و تخریب چهره شهر هستند. این مورد در خصوص پیامهای دولتی بیشتر دیده می‌شود.
ـ نبود نور مناسب و دیده نشدن بسیاری از فرصتهای تبلیغات محیطی در کلان شهرها، فرصتهای روزانه هستند. این درحالی است که در نیمی از سال، نیمی از زندگی ایرانیان در تاریکی شب ادامه می‌یابد. اما این موضوع اغلب نادیده گرفته می‌شود و می‌توان گفت در بسیاری از موارد، به هنگام غروب خورشید، رسانه کارآیی خود را از دست می‌دهد.
چاره چیست؟ پیش از هر اقدامی در باب چاره جویی، ضروری است نهادهای دولتی، راهکاری برای مبارزه با موازی کار در این زمینه بیاندیشند. به واقع، متولی نه فقط تبلیغات محیطی، که سلامت بصری شهرها کدام ارگان است؟ تا زمانی که ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان‌های زیبا سازی شهرداری@ها، سازمان‌های فرهنگی هنری و سایر ادارات و ارگانها به صورت موازی تصمیم‌سازی نموده و صدور مجموز می‌نمایند، اصلاح و چاره‌جویی ناممکن است. از سوی دیگر، حتی همین ارگانها نیز در خصوص بسیاری از آلاینده‌های بصری قدرت اعمال نفوذ ندارند. به عنوان مثال، بسیاری از ادارات دولتی، در قبال بنرهایی که در داخل محوطه های خود بر می افرازند و آنها را در معرض دید عموم قرار می‌دهند، به هیچ مرجعی پاسخگو نیستند. اما به فرض اینکه روزی مرجع اصلی تولی گری این امر مشخص شود، از دیدگاه کارشناسی می‌توان پیشنهادات زیر را در مقام چاره‌جویی ارائه نمود:
ـ بازنگری در جانمایی ها تمامی رسانه های تبلیغات محیطی شهری، باید تک به تک مورد بازنگری از نقطه نظر جانمایی قرار گیرند. در غیر این‌صورت، هر آنچه در حوزه اصلاح اتفاق افتد، کارآیی کمی خواهد داشت. از سوی دیگر، باید سند جامعی در خصوص چگونگی افزوده شدن رسانه‌های دیگر در آینده نگاشته شده و ملاک عمل و صدور مجوز قرار گیرد تا از دوباره کاری در آینده پیش‌گیری شود.
ـ خلق تنوع در رسانه‌های تبلیغات محیطی اکنون از نظر تنوع در رسانه‌های محیطی، عملکرد قابل دفاعی از سوی فعالین این عرصه رخ نداده‌است. در نتیجه اندک رسانه‌های موجود گران‌قمیت هستند و کسب و کارهایی که وسعشان به رسانه‌های گران نمی رسد، چاره را در نصب بنرهای موقتی می‌یابند. از آنجایی که شهرداری ها هم از صدور مجموز نصب بنرهای موقتی سود خوبی کسب می‌نمایند، این اجازه را به کسب و کارهای می‌دهند که چهره شهرها را زشت نمایند. ـ ایجاد مرجعی برای تایید صلاحیت طرح در حال حاضر، واحدهای مستقر در ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، طرح‌های تبلیغات محیطی را بازبینی نموده و ممیزی می‌کنند. اما زاویه دیدی که اکنون این بزرگواران از آن به طرح‌ها نگاه می‌کنند، با آنچه در این نوشته دنبال می‌کنیم متفاوت است. از این رو پیشنهاد می‌شود از صاحب نظران این حوزه، کارگروهی به منظور ممیزی تشکیل شود. ـ تفکیک شرکت‌های صاحب رسانه و شرکت‌های تولید کننده محتوی همانطور که پیشتر مورد بحث قرار گرفت، ذات رسانه و آنچه به عنوان محتوی در آن اکران می‌شود، به یک اندازه اهمیت دارند و بخش بزرگی از آلودگی‌های بصری نیز از محتوی ضعیف ناشی می‌شود. اغلب مالکان رسانه، واحدهای طراحی دارند که خدمات طراحی و تولید محتوی به مشتریان‌شان ارائه می‌نمایند. شاید به جرات بتوان گفت فجایعی که اکنون در سطح شهر می‌بینیم، از همین نقیصه نشات می‌گیرد. ضروری است شرکت‌های متخصصی که کارشان فقط تولید محتوی برای رسانه‌های تبلیغات محیطی و خلق کمپین‌های تبلیغاتی است، شناسایی شده و احراز صلاحیت شوند و همانند امضای یک مهندس ناظر در پروژه های عمرانی، امضای آنان مورد قبول مراجع صادر کننده مجوز باشد.
چاره جویی ها بیشتر در حوزه تبلیغات محیطی اتفاق افتاد، این در حالی است که در زمینه رفتارهای بصری ارگان‌های دولتی به ویژه در مناسبت‌ها و … و نیز زیباسازی های شهری که بیشتر شهرها را زشت می‌کنند، باید سطرها مطلب نوشت که به منظور جلوگیری از طولانی شدن، به فرصتی دیگر موکول می شود.
